Τετάρτη 1 Απριλίου 2009

Λαμπριάτης..



Απρίλης...

ή "Λαμπριάτης" ή "Αηγιωργίτης" ή "Ανοιξιάτης"...

Ο μήνας της Λαμπρής, ο μήνας του `Αϊ-Γιώργη κι ο μήνας που η άνοιξη γίνεται όλο και πιο αισθητή, η πλάση μπουμπουκιάζει, ο καιρός ΄"ανοίγει". Το λέει και το όνομά του, εξάλλου ' Απρίλιος από το λατινικό aperire που σημαίνει "ανοίγω".

"'Έστησ' ο έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη

κι η φύσις ήυρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα..."

γράφει ο Διονύσιος Σολωμός για κείνες τις ηρωικές ώρες της Επανάστασης του 1821... Ο Απρίλης, όχι, δε μπορεί απαρατήρητος να διαβεί...

Ο Απρίλης αγαπήθηκε ιδιαίτερα από το λαό μας.Κι οι παροιμίες, τον συνδέουν άρρηκτα με την άνοιξη και το λουλούδισμα της φύσης:

"Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα."

"Ο Μάης έχει τ' όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδια."

"Απρίλης-Μάης, κοντά είν'το θέρος!"

Κι αν πάντοτε υπήρχε ο φόβος για τους δουλευτάδες της γης πως ο Απρίλης μπορούσε να έδειχνε ξαφνικά και τα χειμωνιάτικα δόντια του, για παράδειγμα μ'ένα καταστροφικό χαλάζι ή μια δυνατή παγωνιά, τουλάχιστον μέχρι της δεκαοχτώ του μηνός που η λαϊκή μετεωρολογία θεωρεί ως τελευταίο όριο του χειμώνα:

"Το Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια,

και τ'Απριλιού τις δεκοχτώ, μην κάψεις τα καρούλια"

(αναφέρεται στα καρούλια του αργαλειού, που θα έκαιγε κάποιος σε έσχατη ανάγκη)

και

"Και τ'Απριλιού ταις δεκοχτώ

πέρδικα ψόφησε στ'αυγό"

(προφανώς από το κρύο)

κι αντίστοιχα για τους ναυτικούς μας:

"Απριλίου δεκαοχτώ, νά'χεις το μάτι σου ανοιχτό. Πέρασαν οι δεκαοχτώ; `Αραξε και σ'ένα αυγό!"

παρόλα, αυτά, ο Απρίλης συμβόλιζε τον ερχομό της πολυπόθητης καλοκαιρίας και οι βροχές του θεωρούνταν ευεργετικές για τα χωράφια και την παραγωγή:

"Τα νερά τ'Απρίλη, του φτωχού τα πλούτη."

"Τ'Απρίλη η βροχή, κάθε στάλα και φλουρί."

"Αν κάνει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα,

χαρά στονε το γεωργό πού'χει πολλά σπαρμένα."

ή

"Αν κάνει ο Μάρτης τρία νερά κι ο Απρίλης άλλα δύο,

να δεις του Μάρτη τα κουκιά, τ'Απρίλη τα σταράκια,

να δεις το γέρο κρίθαρο πως στρίφτει τη μουστάκα."

Σύμφωνα με το λαογράφο Δ.Λουκάτο, την πρώτη μέρα του Απρίλη "πολλοί λαοί την αντιμετωπίζουν αμυντικά με το "πρωταπριλιάτικο ψέμα" , που συμβολικά θα ξεγελάσει τον κάθε επίφοβο δαίμονα (ή εχθρό) και θα δώσει την ευτυχία, ιδιαίτερα στο νικητή της "ψευδολογίας"."

Ο Γ.Μέγας ("Ελληνικές γιορτές και έθιμα της ΄λαϊκής λατρείας"), από την άλλη, καταγράφει πως "Έθιμο της Πρώτης Απριλίου είναι να γελούν, δηλαδή να λέγουν ένα ψέμα εις βάρος κάποιου άλλου. Όπως είναι γνωστό, όρος για την επιτυχία όχι μόνο μιας μαγγανείας, αλλά και δύσκολων εργασιών, όπως βαφής νημάτων, παρασκευής εφταζύμων κ.τ.λ., θεωρείται, εκτός των άλλων, και η ψευδολογία. Στη Θράκη την πρωταπριλιά ψεματούν για το μετάξι ' τό'χουν για καλό. Ότι πολλή δεισιδαιμονία συνδέεται με την πρωτομηνιά αυτή, όπως και με την πρωτομαρτιά, φαίνεται από τη μαγική ιδιότητα που αποδίδεται στη βροχή της πρωταπριλιάς. Έτσι στην Κομοτηνή "τη βάζουν σ'ένα μπουκάλι και ποτίζονται, άμα έχουν θέρμη για γιατρικό"."


ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

8 σχόλια:

  1. Καλό μήνα!
    Στο φύλλο του παλιού ημερολογίου έγραφε σήμερα:

    Στα μάτια σου φιλοξενείς
    τον ανθισμένο Απρίλη
    κι αηδόνια γλυκοκελαηδούν
    στα δροσερά σου χείλη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πρωταπριλιά...
    Κάθε χρόνο την 1η Απριλίου αναβιώνει το έθιμο με τα αθώα ψέματα. Πρόκειται για μια παιγνιώδη συνήθεια των ανθρώπων, με παγκόσμια διάσταση.
    Το έθιμο έλκει την καταγωγή του από την Δύση και ρίζες του ανιχνεύονται στους αρχαίους Κέλτες(*), οι οποίοι συνήθιζαν την Πρωταπριλιά που καλυτέρευε ο καιρός να βγαίνουν για ψάρεμα (γι’ αυτό και πολλοί ψαράδες σήμερα ή άνθρωποι που έχουν τρέλα με το ψάρεμα, ρίχνουν τα καΐκια τους στην θάλασσα). Τις περισσότερες φορές βέβαια γύριζαν με άδεια χέρια, αλλά οι ψεύτικες ιστορίες τους για μεγάλα ψάρια έδιναν και έπαιρναν.
    Από τους Κέλτες και τους Γάλλους το έθιμο μεταλαμπαδεύτηκε σε όλο τον κόσμο, με προεξάρχουσες τις εφημερίδες στις αρχές του 20ου αιώνα και στη συνέχεια τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, που συχνά μεταδίδουν πολύ επιτυχημένες ειδήσεις – φάρσες.
    Στον ελληνικό χώρο το έθιμο πρέπει να ήταν γνωστό από την εποχή των Σταυροφόρων. Η συνήθεια να λένε ψέματα δεν είναι άγνωστη στην Ελλάδα. Μάλιστα, αποτελεί, όπως υποστηρίζει ο λαογράφος Γεώργιος Μέγας, συνήθη μηχανισμό στην προσπάθεια εξασφάλισης της επιτυχίας μιας μαγικής ενέργειας ή ενός δύσκολου έργου, βάσει της αντίληψης ότι η ψευδολογία ξεγελά και εμποδίζει τις βλαπτικές δυνάμεις. Και το ψέμα της Πρωταπριλιάς είναι «ένα σκόπιμο ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την αγροτική παραγωγή», σύμφωνα με το λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο.

    [* Τι ήταν οι Κέλτες: Οι Κέλτες, η ιστορία και ο πολιτισμός τους, υπήρξαν μία από τις περισσότερο 'κακοποιημένες' όψεις της ιστορικής και αρχαιολογικής επιστήμης. Οφείλουν το όνομά τους στον Κέλτο, γιο του Ηρακλή. Οι Κέλτες πατούσαν επάνω στα χνάρια των Αρχαίων Ελλήνων. Η προέλευση των Κελτών είναι αρκετά σκοτεινή και ανεξιχνίαστη. Ξεκινώντας από την Ασία κατά τον 6ο π.Χ. αιώνα ή από τις υπερβόρειες χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου, όπως ισχυρίζονται οι διάφοροι ανθρωπολόγοι, κατηφόρισαν στα νότια και σκόρπισαν στις περιοχές του Ρήνου και του Δούναβη και έφτασαν ακόμα και μέχρι την Βαλκανική και τη Μικρά Ασία. Οι αρχαίοι Έλληνες και Λατίνοι συγγραφείς τους αναφέρουν στα συγγράμματά τους, ενώ οι Λατίνοι τους ταυτίζουν με τους Γαλάτες. Λαός πολεμικός, οι Κέλτες, ήταν εύρωστοι στο σώμα, ψηλοί, ξανθοί και με γαλάζια μάτια, ενώ οι γυναίκες τους ήταν φιλόστοργες και αφοσιωμένες σύζυγοι και μητέρες. Ζούσαν σκορπισμένοι σε πολλές φυλές, κατοικούσαν σε χωριά, μέσα σε καλύβες χτισμένες με κλαδιά και πηλό, μέσα στα δάση και κοντά στα μεγάλα ποτάμια. Είχαν ασχολία τους το κυνήγι, τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Περήφανοι και γενναίοι στους πολέμους, είχαν τέλεια στρατιωτική οργάνωση και στον πόλεμο φορούσαν θωρακισμένες στολές, ορειχάλκινα κράνη στολισμένα με κέρατα και κρατούσαν βαριές ορθογώνιες ασπίδες και μεγάλα σπαθιά, τόξα και σφεντόνες. Ήταν σκληροί στους αιχμαλώτους τους και δεισιδαίμονες, πίστευαν σε πολλούς θεούς και είχαν πολλούς μυθολογικούς ήρωες. Στα τέλη του 3ου π.Χ. αιώνα οι Κέλτες νικήθηκαν από τους Ρωμαίους, που τους υπέταξαν μετά από την κατάκτηση της Γαλλίας και της Αγγλίας και συγχωνεύτηκαν σιγά - σιγά με τις άλλες ευρωπαϊκές φυλές.]
    Ήθελα δεν ήθελα…σας έμπλεξα πάλι με την ιστορία και τον πολιτισμό… κακό συνήθειο ε;

    Α! και πήγα να το ξεχάσω! Σαν σήμερα Πατριώτες μου:
    Σήμερα είναι μια μεγάλη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟΣ γεμάτο δόξα και τιμή, είναι η έναρξη του απελευθερωτικού αγώνος της ΚΥΠΡΟΥ μας εναντίον των Βρετανών (Άγγλων) , προς τιμή των νεκρών (πολλοί ήταν μαθητές -ακόμη και δεκαεπτάχρονοι) παλικαριών ,αισθάνομαι -το λιγότερο που θα μπορούσα να κάνω- την υποχρέωση να σας αφιερώσω την πρώτη διακήρυξη που σαν τέτοια ημέρα έπεφτε πριν 54 χρόνια σε κάθε γωνία της Κυπριακής γης....
    ΦΟΡΟ ΤΙΜΗΣ ΛΟΙΠΟΝ ΣΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΜΑΧΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΝΙΚΗΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΓΡΙΒΑ (ΔΙΓΕΝΗ ΑΚΡΙΤΑ) :
    ''Με την βοηθεια τοιυ Θεου, με πιστιν εις τον τιμιον αγωνα μας, με την συμπαρασταση ολοκληρου του Ελληνισμου και με την βοηθεια των Κυπριων ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΙΝΑΞΙΝ ΤΟΥ ΑΓΓΛΙΚΟΥ ΖΥΓΟΥ, με συνθημα εκεινο που μας κατελειπαν οι προγονοι μας ως ιεραν παρακαταθηκη ''Η ΤΑΝ Η ΕΠΙ ΤΑΣ''.
    Τώρα το γάμησα όμως με τα πολιτικά μου... μια συγνώμη δεν είναι αρκετή... το ξερω... τι να πω... δεν θα ξανασυμβει το υπόσχομαι... δεν παίρνω όρκο όμως!

    Καλό μήνα Φωτεινή… καλό σας μήνα αναγνώστες του Απρίλη…
    Φωτεινή συντηρείς το πιο ανόητο blog της Πατρίδας μας….
    Πρωταπριλιά… χα χα χα !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. καλο μηνα και σε σενα .......

    καλημερες :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Καλό μήνα και πρόσεχε σήμερα μη σε γελάσουν :)

    Αγαπημένη εποχή η Άνοιξη !!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ...

    ΚΟΥΚΟ ΚΑΛΩΣ ΗΛΘΕΣ..

    ΣΩΚΡΑΤΗ ΜΟΥ ΜΗΝ ΖΗΤΑΣ ΣΥΓΝΩΜΗ...ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΓΡΑΦΕΙΣ ΟΤΙ ΘΕΛΕΙΣ....ΠΠΣΣΣΣΣ....ΘΕΛΩ ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΝΑ ΣΕ ΔΙΑΒΑΖΩ..ΧΙΧΙΙΧΙΧΙ ΠΡΩΤΑΠΡΙΛΙΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή